Co powinieneś wiedzieć o odporności?

Autor: dr n. biol. Karolina Trzeciak

Czym właściwie jest immunologia, czyli nauka o odporności? Wbrew pozorom definicji jest tutaj wiele, gdyż już u bardzo prostych organizmów pojawiają się pierwsze mechanizmy, które chronią je przed niekorzystnym wpływem środowiska. Dla potrzeb tego artykułu przyjmiemy jednak, że immunologia, to nauka o odporności przeciwzakaźnej człowieka i innych ssaków. Według jednego z podziałów rozróżniamy odporność swoistą i nieswoistą. 

Odporność nieswoista (wrodzona) stanowi pierwszą linię obrony naszego organizmu, zapobiegając wtargnięciu do niego drobnoustrojów. Jest ona podobna u każdego człowieka. W jej skład wchodzą bariery mechaniczne, jak np. skóra i śluzówki, białka o działaniu antybakteryjnym, komórki Natural Kiler (NK) oraz komórki fagocytujące (neutrofile i makrofagi). Innymi mechanizmami będzie tu nieprzydatność genetyczna organizmu dla danego pasożyta a także znane każdemu reakcje jak kichanie, kaszel, wymioty czy biegunka.

Odporność nabyta czyli inaczej swoista jest bardziej skomplikowanym systemem. Nabywamy ją w trakcie całego naszego życia poprzez kontakt z patogenami takimi jak bakterie, wirusy, grzyby czy pasożyty, które znajdują się w naszym otoczeniu. Ważną częścią odporności swoistej stanowią limfocyty, w tym limfocyty T wraz z uwalnianymi przez nie białkami nazywanymi przeciwciałami. W tym miejscu warto wspomnieć, że układ immunologiczny jest nazywany inteligentnym. Jest tak, ponieważ limfocyty mają zdolność „zapamiętywania” antygenów, z którymi nasz organizm miał już kontakt. Dzięki temu organizm adaptuje się do środowiska, w którym występują konkretne patogeny.

Czy mamy wpływ na naszą odporność? Czy oprócz samego unikania patogenów jesteśmy w stanie zadbać o nasz organizm, tak aby chorować jak najmniej? Żaden narząd, komórka czy tkanka nie istnieją w próżni i to co dzieje się w innych częściach ciała ma na nie wpływ, a układ odpornościowy ma przecież dbać o bezpieczeństwo wszystkich wymienionych, dlatego układ odpornościowy pozostaje w ścisłej zależności z innymi układami ludzkiego ciała jak chociażby układ nerwowy, krwionośny, pokarmowy czy hormonalny. Aby nasz organizm i wszystkie jego poszczególne układy, w tym układ immunologiczny działały prawidłowo, musi być zachowana homeostaza organizmu. Dlatego sposobem na wzmocnienie odporności jest też dbanie o nasze ciało zgodnie ze strategią 5S.

Znaczenie poszczególnych Filarów Strategii 5S dla odporności:

1. Świadome odżywianie

Słowo dieta nie kojarzy się zwykle zbyt dobrze. Obecnie gdy tylko wpiszemy to słowo w wyszukiwarkę internetową rozwinie się długa lista restrykcyjnych, i często niedoborowych diet mających służyć utracie wagi. Łatwo może umknąć, że słowo to mając swoje źródło w klasycznej grece miało bardzo szerokie znaczenie, a mianowicie „styl życia”. Obecnie słowo dieta zawęża się do całości spożywanych przez nas pokarmów. Odżywianie to ten aspekt naszego życia, który całkowicie pozostaje pod naszą kontrolą. To my decydujemy co pojawia się na naszym talerzu. Tego jak wygląda piramida żywienia, raczej nie trzeba nikomu przypominać. Wiadomym jest także, że posiłki należy dopasowywać do indywidualnych potrzeb żywieniowych, zależnych m.in. od wieku, poziomu aktywności fizycznej a nawet od pory roku. Świadomie planując posiłki dostarczamy naszemu organizmowi wszystkich substancji koniecznych do jego prawidłowego funkcjonowania a tym samym zachowania dynamicznej równowagi całego ustroju zwanej homeostazą.

2. Sprawność Fizyczna

Niedostateczna ilość ruchu lub całkowity jego brak może stanowić przyczynę zaburzeń wielu procesów metabolicznych zachodzących w naszym organizmie. Równocześnie układ odpornościowy jest powiązany z innymi układami naszego organizmu, dlatego wpływając korzystnie na pozostałe, pośrednio przyczyniamy się też do poprawy funkcji obronnych naszego ciała. Dowiedzionym jest, że regularne ćwiczenia o umiarkowanej intensywności zwiększają odporność, powodują zwiększenie produkcji limfocytów we krwi, a nawet mogą wspomagać pamięć immunologiczną.

3. Suplementacja Naturalna

Jak wspomniano wcześniej nasza dieta powinna być zdrowa, zróżnicowana i zawierać wszystkie witaminy, mikroelementy oraz substancje odżywcze i nie odżywcze niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Równocześnie Troesh i wspł. w pracy z 2012 roku zauważyli, że nawet w krajach rozwiniętych takich jak USA, Wielka Brytania czy Niemcy, znaczna część populacji nie przyjmuje wraz z dietą niezbędnych witamin i minerałów na wystarczającym poziomie. Inni badacze jak np. Huskisson i wspł. (2007) zauważyli też, że istnieją grupy osób, które na niedobory żywieniowe są narażone bardziej niż inni, jak np. osoby stosujące z różnych względów diety eliminacyjne, osoby z zaburzeniami odżywiania czy też osoby starsze. W świetle powyższych informacji, pomocne mogą okazać się suplementy diety. Składnikami o szczególnym znaczeniu dla układu odpornościowego są niektóre witaminy, minerały, niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe a także tzw. naturalne substancje nie odżywcze.

4. Skuteczne Oczyszczanie

Woda jest niezbędna dla funkcjonowania wszystkich organizmów żywych. Stanowi odpowiednie środowisko dla zachodzących w komórce reakcji biochemicznych. Decyduje ona o zachowaniu prawidłowej jędrności i funkcji komórek a co za tym idzie tkanek i narządów. Ponadto woda bierze udział w wewnątrzustrojowym transporcie składników odżywczych oraz warunkuje wydalanie szkodliwych metabolitów i innych substancji z ustroju. W świetle powyższych informacji, chyba nikogo nie trzeba przekonywać, aby sięgnął po kolejna szklankę wody.

5. Stres Management

Słownik Języka Polskiego PWN definiuje stres jako „stan wzmożonego napięcia nerwowego, będący reakcja na działanie negatywnych bodźców fizycznych lub psychicznych.” Pomimo, że wciąż słyszymy o tym, że stres jest źródłem wszelkiego zła, nie można nie wspomnieć iż jest to zjawisko naturalne, fizjologiczne i niezbędne do rozwoju każdego człowieka. Problem pojawia się gdy stan napięcia w naszym organizmie i umyśle nie mija. Obecnie wpływ psychiki na pojawianie się objawów fizjologicznych uznawany jest za raczej oczywisty i doczekał się swojej własnej gałęzi nauki jaką jest psychosomatyka. Istnieje wiele możliwości pracy ze stresem i emocjami. Od aktywności fizycznej, poprzez medytację a kończąc na specjalistycznej pomocy osób trzecich.

A co z odpornością nieswoistą? Przyjęło się mówić, że na odporność wrodzoną nie mamy wpływu. Tą odporność jednak też wspomagamy całościowo dbając o prawidłowe funkcjonowanie naszego organizmu a w przypadku skóry także dobrej jakości naturalne kosmetyki.

Jeżeli szukasz informacji dotyczących zdrowia i zdrowego stylu życia, wejdź na stronę internetową i skorzystaj z darmowej wiedzy Ekspertów. Koniecznie zajrzyj też na nasz kanał YouTube, na którym znajdziesz wiele webinarów o tematyce prozdrowotnej.

Źródła:

• Trzeciak K., Kardasz P. (2021) “Odporność w TWOICH rękach. Praktyczny przewodnik dla wsparcia TWOJEJ odporności”. World Healthy Living Foundation.