- 08
- Cze
Strategia 5S – I. Świadome odżywianie
Autor: dr n. biol. Karolina Trzeciak
Świat, w którym żyjemy podlega nieustającym zmianom. Niektóre z nich poprawiają nasz dobrostan, inne, te niekorzystne powinniśmy niwelować w miarę naszych możliwości. Dlatego też można powiedzieć, że nasze zdrowie to nie stan a dynamiczny proces. Proces, na który możemy wywierać świadomy wpływ. Zadbanie o 5 obszarów naszego życia, może zdecydowanie wpłynąć na jego długość i jakość. Według strategii 5S, te 5 elementów to: Świadome odżywianie, Sprawność fizyczna, Suplementacja, Skuteczne oczyszczanie organizmu z toksyn oraz Stress management, czyli praca z umysłem. W tym artykule zajmiemy się pierwszym z wymienionych elementów.
Właściwa dieta ma wpływ na nasze zdrowie i samopoczucie. Co to jednak znaczy „właściwa”? Tu sytuacja staje się nieco bardziej skomplikowana. Po pierwsze dieta w tym ujęciu nie oznacza radykalnego sposobu odżywiania nakierowanego wyłącznie na utratę kilogramów. To co jemy powinno dostarczyć podstawowych elementów budulcowych, energetycznych i regulujących dla naszego ciała w odpowiednich ilościach i proporcjach. Trudno jednak mówić o jedynym właściwym i uniwersalnym modelu żywienia. Inne proporcje składników odżywczych są bowiem potrzebne zawodowemu sportowcowi, inne osobie spędzającej większość czasu za biurkiem, nie bez znaczenia jest też wiek, płeć czy strefa klimatyczna. Równocześnie, przy obecnym stanie wiedzy, mamy dostęp do wielu wyników badań, pokazujących, że pewne nawyki żywieniowe dają wiele korzyści podczas gdy inne mogą szkodzić i przyczyniać się do powstawania wielu chorób. Obecnie nie podlega wątpliwości, że podstawę żywienia powinny stanowić warzywa i owoce, najlepiej jak najmniej przetworzone, ponieważ właśnie w takiej formie zawierają one najwięcej składników odżywczych i nieodżywczych takich jak: witaminy, składniki mineralne czy substancje regulujące. Równocześnie spożycie mięsa powinno być ograniczone do 0,5 kg. w tygodniu.
Niewłaściwie zbilansowana dieta, zawierająca nadmiar węglowodanów (w szczególności cukrów prostych) i tłuszczów nasyconych (są to głównie tłuszcze zwierzęce), prowadzi do powstawania chorób cywilizacyjnych takich jak otyłość, cukrzyca czy choroby układu krążenia. Co ciekawe, tłuszcz tłuszczowi nierówny. Dobrej jakości oleje pochodzenia roślinnego wspierają m.in. działanie systemu nerwowego, obniżają poziom cholesterolu, oraz są nośnikiem dla witamin rozpuszczalnych w tłuszczach.
Powszechnym błędem w naszym kręgu kulturowym jest codzienne spożywanie dużej ilości mięsa, co może prowadzić m.in. do przebiałczenia, a co za tym idzie - nadmiernego obciążenia nerek.
Niewłaściwie zbilansowana dieta, zawierająca nadmiar węglowodanów (w szczególności cukrów prostych) i tłuszczów nasyconych (są to głównie tłuszcze zwierzęce), prowadzi do powstawania chorób cywilizacyjnych takich jak otyłość, cukrzyca czy choroby układu krążenia. Co ciekawe, tłuszcz tłuszczowi nierówny. Dobrej jakości oleje pochodzenia roślinnego wspierają m.in. działanie systemu nerwowego, obniżają poziom cholesterolu, oraz są nośnikiem dla witamin rozpuszczalnych w tłuszczach.
Świadome odżywianie to także prawidłowe nawodnienie.
Woda stanowi 50-75% masy ciała człowieka, występuje w przestrzeniach wewnątrz- i pozakomórkowych, jest niezbędna w większości procesów zachodzących w organizmie. Dodatkowo woda zawiera składniki mineralne, co stanowi uzupełniające źródło pierwiastków, takich jak magnez, wapń, sód, fluor, jod, żelazo i siarczany. Warto jest wiedzieć, że przygotowując swoje posiłki w sposób przemyślany można ustrzec się chorób, które od pokoleń występują w danej rodzinie, nawet pomimo predyspozycji genetycznych. Odpowiednie odżywianie to też podstawa leczenia i prewencji większości chorób od zwykłego przeziębienia przez choroby cywilizacyjne aż po nowotwory a nawet depresję. Umiejętnie dobrana dieta w danej chorobie poprawia samopoczucie i umożliwia proces zdrowienia.
Samo odżywianie to już dużo, jednak nadal niewystarczająco. Żaden organ ani proces w naszym organizmie nie istnieje w oderwaniu od całości. Warunkiem zdrowia i dobrego samopoczucia wydaje się więc zachowanie stanu równowagi w naszym ciele i umyśle. Tak samo żaden z elementów strategii 5S nie istnieje w oderwaniu od innych. Nie zmienia to jednak faktu, że praca nawet nad jednym z obszarów z pewnością przyniesie korzystne efekty, a w przyszłości może też zmotywuje do dalszych pozytywnych zmian.
Źródła:
- Chudy A., Chudy K., Dudek K., Marszałek E. Przewodnik po projektach edukacyjnych. Woda. Wrocław 2013
- Czerwińska D. i Gulińska E. (2005). Podstawy żywienia człowieka, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne S.A. Warszawa 2005.
- Czerwionka-Szaflarska M. and Łoś-Rycharska, E. (2012). Profilaktyka alergii pokarmowej już od narodzin. pediatria polska, 87(4), 339-346.
- Drake I, Gullberg B, Ericson U, Sonestedt E, Nilsson J, Wallström P, Hedblad B, Wirfält E. (2011). Development of a diet quality index assessing adherence to the Swedish nutrition recommendations and dietary guidelines in the Malmö Diet and Cancer cohort. Publ Health Nutr , 14(5): 835-45
- Dyzmann-Sroka A., Jędrzejczak A., Kubiak, A. and Trojanowski M. (2008). Profilaktyka pierwotna przez zdrową dietę. Wielkopolskie Centrum Onkologii, Poznań.
- Dziedzic B., Sienkiewicz Z., Zając P., Wiśniewski A. (2015). Wiedza pacjentów na temat czynników ryzyka choroby niedokrwiennej serca leczonych w specjalistycznej poradni kardiologicznej. Piel. Zdr. Publ. ; 5: 11–19.
- Jarosz M., Szponar L., Rychlik E., Wierzejska R. (2012). Woda i elektrolity. Normy żywienia dla populacji polskiej–nowelizacja, 143.
- Jośko-Ochojska J., Spandel L., Brus R. (2014). Odwodnienie osób w podeszłym wieku jako problem zdrowia publicznego. Hygeia Public Health, 49(4), 712-717.
- Krawczyk K. and Rybakowski J. (2007). Zastosowanie kwasów tłuszczowych omega-3 w leczeniu depresji. Farmakoter. Psychiatr. Neurol 2.1 (2007): 101-107.
- Michalski P., Kosobucka A., Nowik M., Pietrzykowski Ł., Andruszkiewicz A. and Kubica, A. (2016). Edukacja zdrowotna pacjentów z chorobami układu sercowo-naczyniowego. Folia Cardiologica, 11(6), 519-524.” Folia Cardiologica11.6 : 519-524.
- Psaltopoulou T., Sergentanis T. N., Panagiotakos D. B., Sergentanis I. N., Kosti R. and Scarmeas N. (2013). Mediterranean diet, stroke, cognitive impairment, and depression: a meta–analysis. Annals of neurology, 74(4), 580-591.
- Red. Naukowa. Jarosz.M (2017). Normy żywienia dla populacji Polski. https://ncez.pl/ abc-zywienia-/zasady-zdrowego-zywienia/normy-zywienia-2017
- Trzeciak K., Kardasz P. (2020) Odporność w TWOICH rękach. Praktyczny przewodnik dla TWOJEJ odporności. World Healthy Living Foundation, e-book.
- Walentukiewicz A., Łysak A. and Wilk, B. (2014). Ocena sposobu żywienia studentów w kontekście profilaktyki chorób cywilizacyjnych. Problemy Higieny i Epidemiologii, 95(3), 772-777.
- Wolski T., Karwat I. D. and Najda A. (2005). Kontaminacja i suplementacja żywności a zdrowie. Post. Fitoter 1.15 (2005): 35-41.
- World Health Organization. (2006). Constitution of the World Health Organization – Basic Documents, Forty-fifth edition, Supplement, October 2006.
- Zasady Prawidłowego Żywienia. IŻŻ, Warszawa 2016. Opracowanie pod kierownictwem prof. M. Jarosza http://www.izz.waw.pl/