Strategia 5S – zmiany mają znaczenie.

Autor: dr n. biol Karolina Trzeciak

Odpowiedzialnością za nasz stan zdrowia najchętniej obarczamy czynniki zewnętrzne. Łatwiej jest nam przyjąć, że winą za naszą otyłość czy cukrzycę odpowiedzialne są nasze geny i nic nie można z tym zrobić. Mało kto potrafi przyznać sam przed sobą, że nawyki wyniesione z domu i przekazywane z pokolenia na pokolenie takie jak np. ubogie w warzywa i tłuste posiłki oraz  brak aktywności fizycznej są właśnie przyczyną problemów zdrowotnych. Faktem pozostaje jednak, że zdrowie i samopoczucie są ściśle powiązane z naszą kondycją fizyczną i psychiczną a na te składa się wiele elementów. Coraz więcej ekspertów uważa, że to jak  duży wpływ będą miały na nas geny, drobnoustroje czy skażone środowisko zależy przede wszystkim od naszych z pozoru małych codziennych wyborów i nawyków. Według strategii 5S wprowadzenie zmian w 5 podstawowych obszarach, znacząco wpływa na nasz dobrostan. Filary strategii 5S to: Świadome odżywianie, Sprawność fizyczna, Suplementacja, Skuteczne oczyszczanie organizmu z toksyn oraz Stress management czyli praca z umysłem.

W dzisiejszych czasach nikt  nie ma wątpliwości, że świadome odżywianie wywiera wpływ zarówno na naszą fizyczność jak i psychikę. Wraz z pożywieniem powinniśmy dostarczać naszemu organizmowi wszystkich składników potrzebnych do jego prawidłowego funkcjonowania. Właściwe odżywianie to podstawa powrotu do zdrowia i prewencji większości chorób, a w szczególności tych określanych mianem „cywilizacyjnych”. Świadome odżywianie powinno być indywidulnie dopasowane do wielu czynników, takich jak m.in. płeć, wiek, tempo przemiany materii, skłonność do niektórych chorób, poziom aktywności fizycznej, stan fizjologiczny a nawet pora roku czy strefa klimatyczna w jakiej aktualnie przebywamy. Obecny stan wiedzy wykazuje, że podstawą zdrowego odżywiania powinny być produkty nieprzetworzone, a w szczególności surowe warzywa i owoce. W tym miejscu warto też wspomnieć o prawidłowym nawodnieniu organizmu a także o ograniczeniu użycia soli kuchennej, syntetycznych dodatków takich jak wzmacniacze smaku oraz używek typu alkohol i papierosy.

Ze zdrowym stylem życia nierozerwalnie związana jest sprawność fizyczna. Światowe i polskie organizacje zajmujące się opiniowaniem na temat zdrowia i żywienia od 2001 roku zwracają coraz większą uwagę na istotność tego elementu dla zachowania prawidłowego zdrowia i zapobiegania chorobom cywilizacyjnym w tym otyłości. Polski Instytut Żywności i Żywienia (IŻŻ) wyraźnie zaakcentował to w uaktualnionej w 2016 roku Piramidzie Żywienia i Aktywności Fizycznej wprowadzając do jej podstawy ruch. Aktywność fizyczna wpływa na obniżenie ryzyka wielu chorób takich jak otyłość, cukrzyca, choroba wieńcowa, problemy układu kostno-stawowego i wiele innych. Wielu ludziom jednak najtrudniej przychodzi zmotywowanie się do regularnych ćwiczeń. Początkowy zapał potrafi szybko przerodzić się w zniechęcenie. W utrzymaniu motywacji może pomóc wybór takiej formy ruchu, która sprawia nam przyjemność a także zapisanie się do grupy wsparcia np. na FB. W grupach takich członkowie dbają o swoje zdrowie i fizyczność przez rozwój w obszarach żywienia, treningów, suplementacji i motywacji. Łatwiej jest pozostać przy wprowadzanych zmianach widząc starania i efekty innych.

Niewłaściwa dieta, brak ruchu i wszechobecny stres sprawiają, że często nie pokrywamy w odpowiednim stopniu zapotrzebowania na witaminy i składniki mineralne. Naturalna suplementacja diety jest skuteczną metodą zapobiegania i likwidacji deficytów wspomnianych składników. Suplementy pozytywnie wpływają na nasze zdrowie pomagając w utrzymaniu homeostazy organizmu a tym samym mogą zapobiegać genezie wielu, jeżeli nie większości chorób. Coraz częściej mówi się, że suplementacja zalecana powinna być też (a może właśnie przede wszystkim) zdrowym osobom dorosłym, w szczególności tym u których występuje uczucie chronicznego zmęczenia i braku energii, bez wyraźnie stwierdzonej przyczyny. Wiedza na temat różnych substancji czynnych zawartych w roślinach, oraz tym że niektóre składniki są bardziej skuteczne gdy są przyjmowane razem, jest wciąż pogłębiana. Równocześnie  prowadzone są badania naukowe, które potwierdzają znane od stuleci, tradycyjne zastosowania niektórych ziół, warzyw i owoców, oraz wykazują nowe profile aktywności biologicznej zawartych w nich związków. Substancje zawarte w roślinach zwiększają odporność, pozwalają zachować dobry stan fizyczny i psychiczny, a także spowalniają procesy starzenia. Zamiast pojedynczych syntetycznych substancji, lepiej wybierać suplementy naturalne w formie suszu lub płynnych ekstraktów z różnych roślin, ponieważ kompletne surowce roślinne zawierają optymalne połączenia witamin, minerałów oraz innych substancji o korzystnym dla zdrowia działaniu.

Wiele tradycyjnych systemów medycznych, za nierozerwalną część dbania o zdrowie podaje skuteczne oczyszczanie organizmu z „toksyn”. Warto tu też zaznaczyć, że tego typu praktyki stosowane są w wielu kulturach a także religiach (np. okresowe posty) nadając oczyszczaniu organizmu także aspekt duchowy. Nie ulega wątpliwości, że środowisko, w którym obecnie przebywamy jest w coraz większym stopniu skażone. W wodzie, glebie, powietrzu a co za tym idzie także w spożywanej przez nas żywności znajdują się potencjalnie szkodliwe substancje, a ich obecność tam w dużej mierze jest ubocznym skutkiem działalności człowieka. Sama definicja „toksyny” w aspekcie oczyszczania, różni się od tej podawanej w słownikach medycznych i określa każdą potencjalnie szkodliwą dla organizmu substancję. Ludzki organizm, jest co prawda wyposażony w mechanizmy, mające na celu wydalanie „toksyn”, jednak przy tak dużym obciążeniu warunkami środowiskowymi, słusznym wydaje się zapewnienie im wsparcia. Tu z pomocą znowu przychodzą substancje naturalne. Niektóre z nich mają bowiem działanie uniemożliwiające wchłanianie lub wiążące szkodliwe związki a przez to zapobiegające ich odkładaniu się w tkankach. Na szczególną uwagę zasługują tutaj glony jak np. Chlorella i pozyskiwany z niej chlorofil. Glon ten może być użyteczny we wspomaganiu usuwania z organizmu metali ciężkich, wykazuje też pozytywne działanie w usuwaniu z organizmu i przeciwdziałając wchłanianiu wielu niepożądanych związków chemicznych. W oczyszczaniu organizmu swój udział mają też rośliny. Przykładowo jabłka, winogrona i cytrusy pomagają w usuwaniu z organizmu metali ciężkich, burak czerwony, czosnek i czystek wpływają ochronnie na wątrobę, wspomagając także jej zdolności detoksyfikacyjne. Podobnie jak przy odżywianiu, niezwykle ważna jest tutaj woda, która umożliwia wypłukiwanie z organizmu „toksyn”, w tym zbędnych produktów przemiany materii. 

Jak już wcześniej wspomniano we współczesnym świecie stres jest wszechobecny. Coraz częściej łączy się go też z powstawaniem chorób. Wpływem psychiki na występowanie objawów fizjologicznych zajmuje się psychosomatyka. Warto tu zauważyć, że nasz umysł nie jest odpowiedzialny wyłącznie za powstawanie chorób. Nie bez powodu, w trakcie procesu leczenia poważnych schorzeń, pacjentom zapewnia się także wsparcie psychologiczne. Nastawienie takiego chorego, oraz jego umiejętność radzenia sobie ze stresem jest bowiem niezwykle istotna w procesie zdrowienia. Także pracodawcy coraz częściej zdają sobie sprawę, że właściwe zarządzanie stresem czyli tzw. stress management, wpływa korzystnie na zdrowie i wydajność pracowników a co za tym idzie wyniki finansowe przedsiębiorstwa. Dlatego też coraz częściej w zakładach pracy podejmowane są działania mające na celu podniesienie świadomości pracowników w zakresie pracy z umysłem takie jak treningi technik relaksacyjnych, wsparcie psychologiczne, narzędzia zachęcające do podejmowania aktywności fizycznej a także promocja zdrowego stylu życia. Umiejętność konstruktywnego, pozytywnego myślenia oraz rozładowywania stresu jest więc nieoceniona. Nasza psychika odpowiada także za motywacje, jeżeli nie nauczymy się pracować z naszym umysłem, wprowadzane zmiany w stylu życia, chociaż bardzo korzystne mogą okazać się krótkotrwałe. Dlatego też trzeba nauczyć się wprowadzać zmiany małymi krokami tak aby stawały się częścią codzienności, a nie przymusem z którego zrezygnujemy przy najbliższej nadarzającej się okazji.

Pamiętajmy, że to właśnie My jesteśmy panami własnego losu. To jednak z małych rzeczy powstają te wielkie, zarówno złe jak i te dobre. Tylko od Nas zależy czy przestaniemy szukać wymówek i zadbamy o samych siebie.

Dowiedz się więcej o strategii 5S w trakcie konferencji z cyklu „Żyje Świadomie”. Zapisz się już dziś na www.whlf.eu!

Żródła:

Dziedzic B., Sienkiewicz Z., Zając P., Wiśniewski A. (2015). Wiedza pacjentów na temat czynników ryzyka choroby niedokrwiennej serca leczonych w specjalistycznej poradni kardiologicznej. Piel. Zdr. Publ. ; 5: 11–19.

·        Michalski P., Kosobucka A., Nowik M., Pietrzykowski Ł., Andruszkiewicz A. and Kubica, A. (2016). Edukacja zdrowotna pacjentów z chorobami układu sercowo-naczyniowego. Folia Cardiologica, 11(6), 519-524.” Folia Cardiologica11.6 : 519-524.

·        World Health Organization. (2006). Constitution of the World Health Organization – Basic Documents, Forty-fifth edition, Supplement, October 2006.

·        Dyzmann-Sroka A., Jędrzejczak A., Kubiak, A. and Trojanowski M. (2008). Profilaktyka pierwotna przez zdrową dietę. Wielkopolskie Centrum Onkologii, Poznań.

·        Walentukiewicz A., Łysak A. and Wilk, B. (2014). Ocena sposobu żywienia studentów w kontekście profilaktyki chorób cywilizacyjnych. Problemy Higieny i Epidemiologii, 95(3), 772-777.

·        Czerwińska D. i Gulińska E. (2005). Podstawy żywienia człowieka, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne S.A. Warszawa 2005.

·        Zasady Prawidłowego Żywienia. IŻŻ, Warszawa 2016. Opracowanie pod kierownictwem prof. M. Jarosza http://www.izz.waw.pl/

·        Wolski T., Karwat I. D. and Najda A. (2005). Kontaminacja i suplementacja żywności a zdrowie. Post. Fitoter 1.15 (2005): 35-41.

·        Krawczyk K. and Rybakowski J. (2007). Zastosowanie kwasów tłuszczowych omega-3 w leczeniu depresji. Farmakoter. Psychiatr. Neurol 2.1 (2007): 101-107.

·        Psaltopoulou T., Sergentanis T. N., Panagiotakos D. B., Sergentanis I. N., Kosti R. and Scarmeas N. (2013). Mediterranean diet, stroke, cognitive impairment, and depression: a meta–analysis. Annals of neurology, 74(4), 580-591.

·        Red. Naukowa. Jarosz.M (2017). Normy żywienia dla populacji Polski. https://ncez.pl/ abc-zywienia-/zasady-zdrowego-zywienia/normy-zywienia-2017

·        Fleshner F. (2005). Physical activity and stress resistance: sympathetic nervous system adaptations prevent stress-induced immunosuppression. Exercise and sport sciences reviews, 33(3), 120-126.

·        Gierlotka M., Zdrojewski T., Wojtyniak B. i wsp.( 2015) Incidence, treatment, in-hospital mortality and one-year outcomes of acute myocardial infarction in Poland in 2009-2-12 nationwide AMI-PL database. Kardiol. Pol.; 73: 142–158

·        Kris-Etherton P. M., Petersen K. and Van Horn L. (2018) „Convincing evidence supports reducing saturated fat to decrease cardiovascular disease risk.” BMJ Nutrition, Prevention & Health : bmjnph-2018.

·        Kodama S., Tanaka S., Saito K., Shu M., Sone Y., Onitake, F. and Ohashi Y. (2007). Effect of aerobic exercise training on serum levels of high-density lipoprotein cholesterol: a meta-analysis. Archives of internal medicine, 167(10), 999-1008.

·        Carrotte E. R., Vella A. M. and Lim M. S. (2015). Predictors of “liking” three types of health and fitness-related conltent on social media: a cross-sectional study. Journal of medical Internet research, 17(8), e205.

·        Cattell V. (2001). Poor people, poor places, and poor health: the mediating role of social networks and social capital. Social science & medicine, 52(10), 1501-1516.

·        Foster D., Linehan C., Kirman B., Lawson S. and James, G. (2010). Motivating physical activity at work: using persuasive social media for competitive step counting. In Proceedings of the 14th International Academic MindTrek Conference: Envisioning Future Media Environments (pp. 111-116). ACM.

·        Majewska M. and Czeczot, H. (2009). Flawonoidy w profilaktyce i terapii. Farmakologia Polska, 65(5), 369-377.

·        Cohen M. (2007) „’Detox: science or sales pitch?. Australian family physicians 36(12), 1009.

·        Diaper A. M., Law, F. D. and Melichar J. K. (2014). Pharmacological strategies for detoxification. British journal of clinical pharmacology, 77(2), 302-314.

·        Klein A. V., Kiat H. (2015). Detox diets for toxin elimination and weight management: a critical review of the evidence. Journal of human nutrition and dietetics, 28(6), 675-686.

·        Snyder K. J. (2006). Exploring the mind-body-spirit integration: The utilization of cleansing and the field of intention

·        to enhance mental health (Doctoral dissertation, Massachusetts School of Professional Psychology).

·        Allen J., Montalto M., Lovejoy J. and Weber W. (2011). Detoxification in naturopathic medicine: a

·        survey. The Journal of Alternative and Complementary Medicine, 17(12), 1175-1180.

·        Anzenbacher P. and Anzenbacherova E. (2001). Cytochromes P450 and metabolism of xenobiotics. Cellular and Molecular Life Sciences CMLS, 58(5-6), 737-747.

·        Aslani M. R., Mohri M. and Chekani M. (2006). Effects of garlic (Allium sativum) and its chief compound, allicin, on acute lethality of cyanide in rats. Comparative Clinical Pathology, 15(4), 211-213.

·        Hermenean A., Popescu C., Ardelean A., Stan M., Hadaruga N., Mihali C. V.,Dinischiotu A. (2012). Hepatoprotective effects of Berberis vulgaris L. extract/– cyclodextrin on carbon tetrachloride induced acute toxicity in mice. International journal of molecular sciences, 13(7), 9014-9034.

·        Küpeli E., Orhan D. D. and Yesilada, E. (2006). Effect of Cistus laurifolius L. leaf extracts and flavonoids on cetaminophen-induced hepatotoxicity in mice. Journal of ethnopharmacology, 103(3), 455-460.

·        Wu C. C., Chu Y. L., and Sheen L. Y. (2012). Allicin modulates the antioxidation and detoxification capabilities of primary rat hepatocytes. Journal of traditional and complementary medicine, 2(4), 323-330.

·        Arthur F. K., Larbie C., Woode E. and Terlabi, E. O. (2012). Evaluation of hepatoprotective effect of aqueous extract of Annona muricata (Linn.) leaf against carbon tetrachloride and acetaminophen-induced liver damage.

·        Aga M., Iwaki, K. Ueda Y., Ushio S., Masaki N., Fukuda S. and Kurimoto, M. (2001). Preventive effect of Coriandrum sativum (Chinese parsley) on localized lead deposition in ICR mice. Journal of ethnopharmacology, 77(2-3), 203-208.

·        Domingo J. L., Gomez M., Llobet J. M. and Corbella, J. (1988). Citric, malic and succinic acids as possible alternatives to deferoxamine in aluminum toxicity. Journal of Toxicology: Clinical Toxicology, 26(1-2), 67-79.

·        Afkar E., Ababna H. and Fathi, A. A. (2010). Toxicological response of the green alga Chlorella vulgaris,to some heavy metals. American Journal of Environmental Sciences, 6(3), 230.

·        Huang Z., Li L., Huang G., Yan Q., Sh B.,and Xu X. (2009). Growth-inhibitory and metal-binding proteins in Chlorella vulgaris exposed to cadmium or zinc. Aquatic toxicology, 91(1), 54-61.

·        Morita K., Ogata M. and Hasegawa T. (2001). Chlorophyll derived from Chlorella inhibits dioxin absorption from the gastrointestinal tract and accelerates dioxin excretion in rats. Environmental Health Perspectives, 109(3), 289-294.

·        Nakano S., Takekoshi H. and Nakano M. (2007). Chlorella (Chlorella pyrenoidosa) supplementation decreases dioxin and increases immunoglobulin a concentrations in breast milk. Journal of medicinal food, 10(1), 134-142.

·        Benedetti F., Mayberg H. S., Wager T. D., Stohler C. S. and Zubieta J. K. (2005). Neurobiological mechanisms of the placebo effect. Journal of Neuroscience, 25(45), 10390-10402.

·        Moerman D. E. (2002). Meaning, Medicine, and the” placebo Effect” (Vol. 28). Cambridge: Cambridge University Press. Kane P. P. (2009). Stress causing psychosomatic illness among nurses. Indian Journal of occupational and environmental medicine, 13(1), 28.

·        Picardi A., Pasquini P., Abeni D., Fassone G., Mazzotti E and Fava G. A. (2005). Psychosomatic assessment of skin diseases in clinical practice. Psychotherapy and psychosomatics, 74(5), 315-322.

·        Somasundaram D. (2002). Using traditional relaxation techniques in healthcare.

·        Subramanya P. and Telles S. (2009). Effect of two yoga-based relaxation techniques on memory scores and state anxiety. BioPsychoSocial Medicine, 3(1), 8.

·        Dalley S. E. and Buunk A. P. (2011). The motivation to diet in young women: Fear is stronger than hope. European Journal of Social Psychology, 41(5), 672-680.

·        Deci E. L. and Ryan R. M. (2008). Self-determination theory: A macrotheory of human motivation, development, and health. Canadian psychology/Psychologie canadienne, 49(3), 182.

·        Maton, Anthea; Jean Hopkins; Charles William McLaughlin; Susan Johnson; Maryanna Quon Warner; David LaHart; Jill D. Wright (1993). Human Biology and Health. Englewood Cliffs, New Jersey, USA: Prentice Hall.

·        Huskisson E., Maggi S. and Ruf M. (2007). The role of vitamins and minerals in energy metabolism and well-being. Journal of international medical research, 35(3), 277-289.

·        Troesch, B., Hoeft, B., McBurney, M., Eggersdorfer, M., & Weber, P. (2012). Dietary surveys indicate vitamin intakes below recommendations are common in representative Western countries. British Journal of Nutrition, 108(4), 692-698.

Artykuł opublikowany w: Aktualności Medyczne nr 18/2020