- 06
- Wrz
Dlaczego się starzejemy?
Autor: Aleksandra Kowalska
Co to właściwie znaczy starzeć się? Jakie zmiany zachodzą w organizmie i co jest za to odpowiedzialne? Czy starzejemy się nagle, czy może jest to ciąg powolnych, nieustających zmian? Dlaczego czas działa na naszą niekorzyść?
Starzenie się to proces, który możemy obserwować na skórze, poprzez zmarszczki, w zmniejszonej sprawności fizycznej czy w pojawiających się nagle chorobach. Ale prawdziwa starość obecna jest gdzie indziej – na poziomie biologii molekularnej komórek.
Jedna z teorii mówi, że główną przyczyną całego procesu starzenia się są wolne rodniki i spustoszenie, jakie ich nadmiar sieje w organizmie. Narażone na ten czynnik komórki ulegają trwałym uszkodzeniom. Utrata kilkuset komórek nie będzie odczuwalna (w końcu organizm naturalnie sam usuwa zużyte komórki i tworzy na ich miejsce nowe), ale już długie lata uszkodzeń dokonanych przez wolne rodniki są widoczne w zmianach, które zaszły w organizmie z tego powodu.
O tym, czym są wolne rodniki i na czym polega stres oksydacyjny pisaliśmy na naszym blogu: whlf.eu/artykul/wolne_rodniki_-_czym_sa-?
Mówi się, że na wszystkie choroby degeneracyjne, takie jak nowotwory, artretyzm, choroby serca itp., można spojrzeć nie jako osobne elementy, osobne choroby, ale jako poszczególne symptomy jednego procesu: starzenia się.
Co wolne rodniki uszkadzają na poziomie komórkowym?
Tłuszcze (a właściwie lipidy) w komórce ulegają utlenieniu, co wpływa przede wszystkim na błony komórkowe i zaburza funkcjonowanie całej komórki. W trakcie utleniania tłuszczów powstają też związki mogące wchodzić w dalsze reakcje z białkami i kwasami nukleinowymi, powodując ich uszkodzenia.
Białko utlenia się, a co za tym idzie traci swoje właściwości i staje się „bezużyteczne” a nawet szkodliwe. Modyfikacje białek powodują m. in. powstawanie tzw. agregatów białkowych, których kumulacja w organizmie jest związana z postępującym procesem starzenia się i rozwojem tzw. „chorób starczych”. Przykładem takiej choroby jest zaćma. Wraz ze wzrostem ilości nieprawidłowych białek w mózgu dochodzi także do procesów neurodegeneracyjnych. Uszkodzonym białkiem może być też np. fibrynogen, który odpowiada za właściwą krzepliwość krwi.
Kod genetyczny ulega uszkodzeniom, co może doprowadzić do śmierci komórki lub jej dysfunkcji. Taka dysfunkcyjna komórka, może niestety ulegać dalszym podziałom. DNA ulega uszkodzeniu przez wolne rodniki przez całe życie komórki i to może doprowadzić do jej mutacji na każdym etapie życia, jednak wraz z procesem starzenia się, systemy odpowiedzialne za naprawę tego błędu stają się mniej sprawne, zbyt wolne, by nadążyć za postępującymi uszkodzeniami.
Uszkodzeniu ulega również DNA w mitochondrium. “Awaria” tego źródła energii dla komórki może mieć groźne skutki, zwłaszcza jeśli dojdzie do niej w komórce nerwowej lub komórce budującej serce. A o mutację znacznie łatwiej niż w przypadku DNA w jądrze, ponieważ mitochondrialne DNA nie zawiera fragmentów niekodujących. To zmniejszona sprawność wytwarzania energii w komórce odpowiada za starzenie się.
Wszystkie powyższe uszkodzenia mogą spowodować śmierć komórki lub w niektórych przypadkach doprowadzić do jej „samobójstwa” - uruchomienia mechanizmu przeznaczonego do eliminacji komórek zużytych lub uszkodzonych. Niefortunny paradoks polega na tym, że im jesteśmy starsi, tym organizmowi trudniej bronić się przed wolnymi rodnikami, a przez to starzejemy się szybciej.
Jakie zatem jest rozwiązanie, aby powstrzymać organizm przed szybkim starzeniem i zachować młodość na dłużej?
To „tylko” kilka punktów, które może być niełatwo w pełni wprowadzić w życie, ale jest to warte prób i szybko zaowocuje.
Dieta. Odpowiednie odżywianie jest w stanie zapewnić dużą dawkę naturalnych antyoksydantów, które będą „walczyć” z wolnymi rodnikami i zmniejszą działanie przyczyny starzenia się. Ważnymi antyoksydantami są: witamina C, witamina E i beta-karoten.
Sprawność fizyczna. Dbanie o formę przez wiele lat wpływa na zwiększenie sprawności mechanizmów, które bronią organizm przed wpływem wolnych rodników. Regularność treningów utrzymująca się kilka lat może sprawić, że enzymy walczące z wolnymi rodnikami będą utrzymywać stałą, wysoką aktywność, co zapewni skuteczniejszą walkę ze starzeniem się.
Suplementacja. Spożywanie ziół, witamin i suplementów ukierunkowanych na zwalczanie wolnych rodników to klucz do opóźnienia starzenia się. Nasuwać się może pytanie: czy zgodnie z naturą nie powinna wystarczyć sama odpowiednia dieta? Niestety natura zadbała o człowieka do czasu, kiedy jest w stanie mieć dzieci i „przedłużyć gatunek”, później powolne starzenie się nie znajdowało się w jej interesie (ale zdecydowanie znajduje się w naszym!). Dodatkowym czynnikiem, który działa na niekorzyść, jest zatruwanie środowiska przez współczesną cywilizację, na co natura nie była przygotowana.
Oczyszczanie organizmu z toksyn, które mogą być źródłem lub wspomaganiem utrzymywania się nadmiernej ilości wolnych rodników w organizmie.
Stress management. Stres w pojęciu psychicznym i aktywacja mechanizmów przystosowawczych pozwala nam przetrwać w warunkach zagrożenia. Jednak stres chroniczny, to czynnik niepożądany, prowadzący do długotrwałego zachwiania homeostazy organizmu. Udowodnionym jest, że stres wpływa na przyspieszone skracanie się telomerów (molekularnego zegara biologicznego każdej komórki) w komórkach. Nie bez powodu mówi się, że ze stresu można “osiwieć”.
Unikanie czynników ryzyka. Profilaktycznym działaniem będzie unikanie palenia papierosów (biernego i czynnego), brak nadmiernej ekspozycji na słońce i ograniczenie pożywienia zwiększającego poziom wolnym rodników w organizmie. Do takiego jedzenia należy wiele przetworzonych produktów, np. jaja w proszku czy margaryna.
Okazuje się, że aby przedłużyć sobie młodość należy zadbać o wszystkie czynniki Strategii 5S. Zdrowie to całość i można dbać o nie tylko w ten sposób.